TikTok là một ứng dụng mạng xã hội thịnh hành toàn cầu, cho phép người dùng tạo và chia sẻ các video ngắn. Ứng dụng này ra mắt vào năm 2016 và nhanh chóng trở thành một hiện tượng trên toàn cầu, thu hút hàng tỷ người dùng. TikTok phát triển với tốc độ có thể nói là thần kỳ, nếu các mạng xã hội lớn khác như Facebook, Instagram mất gần một thập kỷ để có thể chạm mốc 100 triệu người dùng thì TikTok chỉ mất chưa đầy 4 năm.

Điểm thu hút của TikTok là cho phép người dùng tạo ra các video ngắn có thể kéo dài từ 15 giây đến 1 phút, thường đi kèm với âm nhạc, hiệu ứng hình ảnh và bộ lọc. Người dùng có thể chọn từ một loạt các bài hát, đoạn âm thanh và đoạn phim ngắn có sẵn trong thư viện của ứng dụng hoặc tải lên những nội dung cá nhân của mình.

Một trong những đặc điểm nổi bật của TikTok là thuật ngữ "For You Page" (FYP), là nơi hiển thị các video được cá nhân hóa dựa trên sở thích và hành vi của người dùng. Nó giúp người dùng khám phá nội dung mới và tương tác với cộng đồng TikTok rộng lớn. Ứng dụng TikTok đã tạo ra một cộng đồng sôi nổi và truyền cảm hứng cho những người sáng tạo nội dung trên toàn thế giới. Nó đã trở thành một phương tiện giải trí phổ biến và cung cấp cho người dùng cơ hội để thể hiện sự sáng tạo của mình qua video ngắn. Nếu chỉ để giải trí đơn thuần như trên thì không có điều gì cần xem xét nhưng những thuật toán phức tạp của TikTok lại khiến hãng này bị kiện vì được cho là “thao túng tâm lý” người dùng. Tháng 3/2023, CEO Shou Zi Chew đã mất hơn 5 giờ trả lời trong phiên điều trần của Quốc hội Mỹ về TikTok trong đó có vấn đề liên quan đến tính gây nghiện của ứng dụng này.

Dù người dùng thông thường không hoàn toàn để ý nhưng có thể thấy rằng, người ta có thể dành hàng giờ liên tục để xem TikTok mà không chán. TikTok cung cấp một loạt các video ngắn và nội dung đa dạng, từ hài hước, kịch tính, thể thao, âm nhạc đến thời trang và rất nhiều thể loại khác nữa nhằm tạo ra trải nghiệm giải trí đa dạng và hấp dẫn cho người dùng. Các tính năng như like, comment, share và follow kích thích sự tương tác và phản hồi từ người dùng khác, từ đó có thể tạo cảm giác hứng thú và kết nối xã hội. TikTok được thiết kế để tạo ra một trải nghiệm người dùng mượt mà và dễ dàng tiếp cận. Giao diện đơn giản, các nút tương tác dễ dàng và tính năng cuộn không giới hạn giúp người dùng liên tục khám phá nội dung mới. Các video ngắn liên tục được đẩy lên mà không yêu cầu người dùng tương tác hoặc tìm kiếm nội dung mới dẫn đến việc người dùng có thể dễ dàng sa đà vào việc xem video không ngừng.

Không thể phủ nhận TikTok có một loạt các nội dung sáng tạo, hài hước và các thử thách, xu hướng mới luôn xuất hiện, tạo ra một cảm giác kích thích người xem và tất cả sự thu hút ấy đến từ thuật toán tùy chỉnh của nó.

Thuật toán của TikTok được thiết kế để tùy chỉnh trải nghiệm người dùng và hiển thị nội dung sao cho phù hợp với sở thích từng cá nhân. Bằng cách phân tích hành vi của người dùng như lượt xem, lượt thích, bình luận và chia sẻ, từ đó xác định sở thích cá nhân và ưu tiên hiển thị nội dung tương tự. Điều này giúp tạo ra một luồng video liên tục và hấp dẫn cho người dùng.

 Thuật toán của TikTok cũng đánh giá mức độ tương tác của người dùng với các video. Nếu một video nhận được nhiều lượt thích, bình luận và chia sẻ, thuật toán có thể tăng khả năng hiển thị video đó cho nhiều người dùng khác. Điều này giúp nội dung phổ biến và được lan truyền rộng rãi trên nền tảng.

TikTok cũng sử dụng thuật toán để tạo kết nối xã hội giữa các người dùng. Nếu người dùng tương tác với nhau, theo dõi nhau hoặc chia sẻ nội dung của nhau, thuật toán sẽ nhóm những người có cùng sở thích thành cụm, cũng nhóm các video cùng được quan tâm để đề xuất các video phù hợp. Điều này tạo ra một mạng lưới xã hội đa dạng trên TikTok cũng để người dùng không bị chán khi phải xem video liên tục.

Thời gian xem video cũng là cơ sở để từ đó thuật toán có thể hiển thị thêm nội dung tương tự nhằm tăng cường trải nghiệm và thúc đẩy sự tương tác tiếp theo.

Theo nhiều chuyên gia, thuật toán của TikTok thao túng người xem khi kích thích người dùng theo dõi liên tục và tạo ra những “trend” không giống ai. Các video có nội dung phản cảm được đăng lên và lan truyền nhiều khi là do thuật toán phân phối. Thông thường một video mới sẽ được đẩy thử tới một lượng người nhất định để do  tương tác, nếu càng nhiều người dừng lại xem thì thuật toán sẽ tiếp tục đẩy nó cho nhiều người hơn. Có thể thấy chính người dùng cũng góp một phần để lan truyền một xu hướng nào đó, TikTok chỉ cung cấp một nền tảng để các xu hướng đó phát triển và lan truyền.

TikTok từng thừa nhận, thuật toán của họ cuốn hút sở thích của người dùng vì nó củng cố sở thích hiện có của người dùng hơn là cho họ thấy các nội dung đa dạng. Việc để thuật toán thu thập được sở thích của người dùng từ  danh sách tài khoản theo dõi, các nhận xét, bài đăng, video đã thích, chia sẻ, thêm vào mục yêu thích và cả những video bị đánh dấu không thích là cơ sở để thuật toán liên tục đẩy lên các video phù hợp nhằm thỏa mãn sự hài lòng của người dùng và tạo nên sự hưng phấn để theo dõi thứ thú vị tiếp theo. Do dựa vào sở thích của mỗi người nên khi xem TikTok, người dùng luôn trong trạng thái thoải mái và tò mò, từ đó càng kích thích họ xem tiếp không muốn dừng.

TikTok nuông chiều người dùng như vậy nhưng nó cũng chỉ là một mạng xã hội, việc xem tiếp hay không đều do người dùng quyết định. Dành quá nhiều thời gian trên ứng dụng này có thể ảnh hưởng đến công việc, học tập và các hoạt động khác trong cuộc sống hàng ngày. Khía cạnh tâm lý cũng rất quan trọng khi TikTok được cho là liên quan đến các thảm kịch như tự tử, trầm cảm, tự hại…Do đó, để giảm thiểu rủi ro, người dùng nên cẩn thận trong việc quản lý thời gian và luôn sử dụng ứng dụng một cách tỉnh táo và có ý thức, duy trì sự cân nhắc và tự kiểm soát việc sử dụng nền tảng truyền thông xã hội để không ảnh hưởng đến các khía cạnh khác của cuộc sống.